بیماری عروق کرونر، یکی از علل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان محسوب میشود. در مواجهه با این بیماری، روشهای درمانی مختلفی پدید آمدهاند که از جمله مهمترین و رایجترین آنها میتوان به آنژیوپلاستی قلب و جایگذاری استنت قلب اشاره کرد. این فرآیند، به طور عامیانه فنر قلب نامیده میشود و با هدف باز نگه داشتن رگهای تنگ شده و بهبود جریان خون به عضله قلب انجام میگیرد. اما یکی از پرسشهای کلیدی که همواره برای بیماران و خانوادههای آنها مطرح میشود، در مورد طول عمر فنر قلب است.
در این مقاله به بررسی جامع این موضوع، عوامل مؤثر بر پایداری استنت و نقش مراقبتهای پس از آن میپردازیم. بیماران در شهر تهران میتوانند برای مشاوره و درمان به متخصص قلب تهران مراجعه کنند تا از آخرین اطلاعات و تکنیکهای درمانی بهرهمند شوند.
استنت قلب (فنر قلب) چیست؟
استنت قلب یا فنر قلب، یک لوله مشبک کوچک و قابل انبساط است که معمولاً از جنس فلز (مانند فولاد ضد زنگ یا آلیاژهای کبالت-کروم) ساخته میشود. این ابزار در طی یک روش کمتهاجمی به نام آنژیوپلاستی قلب، وارد شریان کرونر تنگ شده میشود. هدف اصلی از جایگذاری استنت، باز نگه داشتن دائمی شریان پس از گشاد کردن آن با بالون است. پس از قرارگیری، استنت به دیواره رگ فشار آورده و از برگشت تنگی یا فروپاشی مجدد شریان جلوگیری میکند. در برخی موارد، استنتها با پوششی از داروهای خاص ترکیب میشوند که به کند کردن رشد سلولی در داخل استنت و کاهش احتمال انسداد مجدد کمک میکنند.
تفاوت بالن و فنر قلب در آنژیوپلاستی
برای درک بهتر عملکرد استنت قلب، لازم است که با تفاوت بالن و فنر قلب در فرآیند آنژیوپلاستی قلب آشنا شویم. آنژیوپلاستی با بالون، یک روش اولیه برای گشاد کردن شریانهای تنگ شده است. در این روش، یک کاتتر با یک بالون کوچک در انتهای آن، از طریق رگهای خونی به محل تنگی در شریان کرونر هدایت میشود. سپس بالون باد شده و فشار ناشی از آن، پلاکهای چربی را به دیواره رگ فشرده و مسیر جریان خون را باز میکند. اما مشکل اصلی بالونگذاری تنها این است که شریان ممکن است پس از خارج کردن بالون دوباره تنگ شود یا به اصطلاح ریکویل کند.
عوامل مؤثر بر طول عمر فنر قلب
استنتها برای باقی ماندن در بدن به صورت دائمی طراحی شدهاند، اما اثربخشی آنها در باز نگه داشتن شریان در طول زمان میتواند تحت تأثیر قرار گیرد. اولین و مهمترین عامل، نوع استنت است. استنتهای دارویی (DES) در مقایسه با استنتهای فلزی بدون پوشش (BMS)، به دلیل ترشح داروهایی که از رشد سلولی بیش از حد در داخل استنت جلوگیری میکنند، طول عمر بالاتری در حفظ باز بودن شریان دارند.
علاوه بر نوع استنت، رعایت دقیق داروهای ضد پلاکت (مانند آسپرین و کلوپیدوگرل) پس از استنتگذاری بسیار حیاتی است. این داروها از تشکیل لخته خون در داخل استنت جلوگیری میکنند که یکی از علل اصلی شکست استنت است. سبک زندگی بیمار نیز نقش بسزایی دارد؛ کنترل بیماریهای زمینهای مانند دیابت، فشار خون بالا و کلسترول بالا، ترک سیگار، رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم، همگی به حفظ عملکرد مطلوب استنت و جلوگیری از پیشرفت بیماری عروق کرونر کمک میکنند. موقعیت و پیچیدگی تنگی اولیه شریان، تعداد استنتهای استفاده شده و تجربه پزشک معالج در انجام آنژیوپلاستی قلب نیز از دیگر عوامل تأثیرگذار بر طول عمر و کارایی استنت هستند.
مراقبتهای پس از استنتگذاری
مراقبتهای پس از آنژیوپلاستی قلب با جایگذاری استنت قلب، نقش بسیار مهمی در موفقیت بلندمدت این روش درمانی و تضمین طول عمر فنر قلب دارد. بیماران باید از قطع خودسرانه این داروها، حتی برای جراحیهای کوچک، خودداری کنند و همیشه قبل از هرگونه تغییر در داروهای خود، با متخصص قلب مشورت نمایند.
مراجعات منظم به پزشک و انجام آزمایشات و معاینات دورهای، از جمله نوار قلب، اکوکاردیوگرافی و آزمایش خون برای بررسی سطح کلسترول و قند خون، به پزشک کمک میکند تا وضعیت استنت و سلامت کلی قلب را پایش کند. هرگونه علائم جدید یا تشدید علائم قبلی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا خستگی غیرعادی باید فوراً به پزشک اطلاع داده شود. آموزش بیمار در مورد علائم هشدار دهنده و اهمیت پیروی از توصیههای پزشکی، بخش جدایی ناپذیری از مراقبتهای پس از استنتگذاری است.
نتیجهگیری
طول عمر استنت قلب به عوامل متعددی بستگی دارد که شامل نوع استنت، رعایت رژیم دارویی و به ویژه سبک زندگی و کنترل بیماریهای زمینهای توسط بیمار میشود. آنژیوپلاستی قلب با جایگذاری فنر، انقلابی در درمان بیماری عروق کرونر ایجاد کرده و به میلیونها نفر کمک کرده تا کیفیت زندگی بهتری داشته باشند.
با این حال، موفقیت بلندمدت این روش، مستلزم تعهد بیمار به مراقبتهای پس از آن و پیگیری منظم با متخصص قلب است. درک تفاوت بالن و فنر قلب نیز به بیماران کمک میکند تا فرآیند درمانی خود را بهتر درک کنند. با رعایت دقیق توصیههای پزشکی و اتخاذ یک سبک زندگی سالم، بیماران میتوانند انتظار داشته باشند که استنت قلب آنها برای سالهای طولانی عملکرد موثری داشته باشد و به آنها اجازه دهد زندگی فعال و سالمی را ادامه دهند.
سوالات متداول
استنت قلب دقیقاً چیست و چه کاری انجام میدهد؟
استنت قلب یک لوله مشبک کوچک است که در شریانهای تنگ شده قلب قرار داده میشود تا آنها را باز نگه دارد و از انسداد مجدد جلوگیری کند و به بهبود جریان خون کمک کند.
چه تفاوتی بین بالون و فنر قلب در آنژیوپلاستی وجود دارد؟
بالون برای باز کردن موقت شریانهای تنگ شده استفاده میشود، در حالی که استنت قلب پس از باز شدن، به طور دائمی در شریان قرار میگیرد تا آن را باز نگه دارد و از تنگی مجدد جلوگیری کند.
چه عواملی بر طول عمر فنر قلب تأثیر میگذارند؟
نوع استنت (دارویی یا غیردارویی)، رعایت مصرف داروهای ضد پلاکت، کنترل بیماریهای زمینهای (مانند دیابت و فشار خون)، سبک زندگی سالم و پیگیری منظم با متخصص از جمله عوامل مهم و تاثیرگذار بر طول عمر فنر قلب هستند.
دکتر محمدعلی محرابی، در سال ۸۹ با نمره اول در دانشگاه شهید بهشتی در رشته قلب و عروق شروع به تحصیل کرده و دوره فلوشیپ فوق تخصصی آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی را نیز در دانشگاه شهید بهشتی به اتمام رساندند.
