در سال های اخیر، شاهد تحولات مهمی در زمینه انجام آنژیوگرافی قلب در سراسر جهان هستیم. در بسیاری از کشورها، روش غالب انجام این آزمایش از طریق دسترسی به شریان از ناحیه دست بیمار است. این روش به دلیل داشتن مزایای قابل توجهی نسبت به روش سنتی از طریق شریان فمورال یا کشاله ران (پا)، در حال جایگزین شدن است.
در کشور ما، متاسفانه همچنان روش سنتی از طریق کشاله ران به طور روتین مورد استفاده قرار می گیرد. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته، به ویژه در اروپا، آنژیوگرافی از طریق دسترسی از ناحیه دست رواج بیشتری دارد. مهم ترین مزیت این روش، عدم نیاز به استراحت طولانی مدت بیمار پس از انجام آزمایش و امکان ترخیص همان روز از بیمارستان است. این در حالی است که در روش سنتی از طریق پا، بیمار ملزم به استراحت چندین ساعته و گذاشتن کیسه شن روی پای خود است.
این مسئله علاوه بر ناراحتی بیمار، موجب افزایش طول مدت بستری شدن وی در بیمارستان نیز می شود. در ادامه این مطلب، به بررسی تفاوت آنژیو از دست با پا می پردازیم.
آنژیوگرافی از دست
آنژیوگرافی قلبی از راه دست یک تکنیک آنژیوگرافی است که در آن پزشک ابتدا به سرخرگ رادیال در مچ دست بیمار دسترسی پیدا کرده و آن را پانسمان می کند. سپس یک کاتتر نازک و طویل را از طریق این سرخرگ رادیال به داخل عروق قلبی هدایت می کند. از طریق این کاتتر، ماده حاجب تزریق و تصاویر عروق قلبی گرفته می شوند که به پزشک امکان می دهند تا وضعیت عروق قلبی و وجود هرگونه بیماری را ارزیابی کند.
در صورت نیاز، همین کاتتر می تواند برای انجام اقدامات درمانی مانند باز کردن تنگی های عروق نیز استفاده شود. آنژیوگرافی قلبی از طریق دست، روش کمتر تهاجمی و امن تری نسبت به آنژیوگرافی از طریق کشاله ران است و باعث افزایش رضایت بیمار و کاهش عوارض خونریزی می شود. این روش در سال های اخیر به شدت در حال گسترش و جایگزینی روش سنتی از طریق کشاله ران است.
آنژیوگرافی از کشاله ران
در آنژیوگرافی از طریق کشاله ران، پزشک ابتدا پوست ناحیه کشاله ران را ضدعفونی کرده و به آن بی‌حسی موضعی تزریق می کند. سپس یک لوله نازک (کاتتر) را از طریق این شریان کشاله ران به داخل عروق خونی پیش می برد. از طریق این کاتتر، ماده رادیو‌اپک (ماد رنگی نورانی) تزریق و تصاویر عروق با استفاده از اشعه ایکس گرفته می شوند. این تصاویر به پزشک امکان می دهند تا میزان گرفتگی و نحوه جریان خون در عروق را بررسی کند. همچنین در صورت نیاز، می توان از همین کاتتر برای اقدامات درمانی مثل باز کردن تنگی ها استفاده کرد.
این روش، روشی سنتی و شناخته شده برای تشخیص و درمان اختلالات عروقی است؛ اما نسبت به آنژیوگرافی از طریق دست، تهاجمی تر محسوب می شود و دوره نقاهت بیشتری دارد.
تفاوت آنژیوگرافی دست با پا
تفاوت اصلی میان آنژیوگرافی از طریق دست و آنژیوگرافی از طریق کشاله ران به شرح زیر است:
محل دسترسی به عروق
آنژیوگرافی از طریق دست، به دلیل دسترسی راحت تر به مچ دست، روشی کمتر تهاجمی و راحت تر برای بیمار محسوب می شود. در این روش، پزشک با ایجاد یک برش کوچک در مچ دست، به سرخرگ رادیال دسترسی پیدا می کند.
در مقابل، آنژیوگرافی از طریق کشاله ران، از طریق برش در ناحیه کشاله ران و دسترسی به سرخرگ فمورال انجام می شود. این روش هرچند از دقت و صحت بالایی برای بررسی عروق برخوردار است؛ اما به دلیل محل دسترسی در ناحیه کشاله ران، روشی تهاجمی تر و دشوارتر برای بیمار به حساب می آید. این محل دسترسی در ناحیه کشاله ران، ممکن است باعث درد و ناراحتی بیشتر برای بیمار شده و همچنین خطر عوارض ناشی از آسیب به عروق را افزایش دهد.
میزان عوارض خونریزی
میزان عوارض خونریزی یکی از تفاوت های مهم بین آنژیوگرافی از طریق دست و آنژیوگرافی از طریق کشاله ران است. در آنژیوگرافی از طریق دست، میزان عوارض خونریزی کمتر است؛ چون محل دسترسی در ناحیه مچ دست قرار دارد و عروق در این ناحیه کوچک تر و ظریف تر هستند. بنابراین، احتمال آسیب به این رگ ها و ایجاد خونریزی در این روش پایین تر است.
در آنژیوگرافی از طریق کشاله ران، میزان عوارض خونریزی بیشتر خواهد بود؛ دلیل آن نیز این است که کشاله ران قرار یک ناحیه پر عروق است و عروق مختلف در این ناحیه بزرگ تر هستند. به همین دلیل، احتمال خونریزی و عوارض بیشتر در روش بالاتر است.
میزان رضایت بیمار
میزان رضایت بیمار با عوارض و طول دوره نقاهت ارتباط مستقیمی دارد. در آنژیوگرافی از طریق دست، به دلیل عوارض کمتر و دوره نقاهت کوتاه تر، میزان رضایت بیمار بیشتر است. اما در مورد آنژیوگرافی از طریق کشاله ران، بیماران معمولا رضایت بعد از عمل کمتری دارند. دلیل این امر نیز عوارضی از جمله خونریزی، درد و دوره نقاهت طولانی مدت است.
آنژیوگرافی از دست چه مزایا و معایبی دارد؟
میزان مصرف ماده حاجب در روش آنژیوگرافی از طریق رادیال بیشتر از روش فمورال است. این امر به دلیل تفاوت در محل دسترسی و آناتومی عروق در این دو روش است.
همچنین در مواردی که انسداد عروق در ناحیه لگن و آئورت وجود دارد، استفاده از روش رادیال بهتر است. این در حالی است که در آسیب های ناحیه دست مانند شکستگی آرنج یا انسداد عروق ناحیه شانه، روش فمورال ترجیح داده می شود.
یکی دیگر از مزایای روش رادیال این است که نیازی به استفاده از کیسه شن و استراحت مطلق و طولانی مدت در تخت نیست و امکان ترخیص بیمار در همان روز وجود دارد. اما در مقابل، انجام برخی اقدامات تشخیصی و درمانی پیچیده مانند آنژیوپلاستی در روش رادیال دشوارتر و گاهی غیرممکن است و روش فمورال برای این موارد مناسب تر خواهد بود.
جمع بندی
به طور کلی، آنژیوگرافی از طریق دست روشی امن تر، کمتر تهاجمی و مطلوب تر برای بیمار است که در سال های اخیر به تدریج در حال جایگزینی روش سنتی آنژیوگرافی از طریق کشاله ران بوده است؛ اما استفاده از هرکدام از این روش ها، به شرایط بیمار و تشخیص پزشک بستگی دارد. اگر به دنبال بهترین متخصص قلب تهران هستید و از عوارض و مشکلات ناشی از آنژیوگرافی نگران هستید، می توانید به سایت دکتر محمدعلی محرابی مراجعه کنید.
دکتر محمدعلی محرابی، در سال ۸۹ با نمره اول در دانشگاه شهید بهشتی در رشته قلب و عروق شروع به تحصیل کرده و دوره فلوشیپ فوق تخصصی آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی را نیز در دانشگاه شهید بهشتی به اتمام رساندند.
