تپش قلب چیست و علت آن + درمان

تپش قلب پدیده‌ای است که بسیاری از ما حداقل یک بار در زندگی تجربه کرده‌ایم. این احساس غیرعادی زدن‌های قلب، که گاهی اوقات به صورت سریع و پرشتاب بروز می‌کند، می‌تواند نگران‌کننده باشد. هدف از این مقاله، بررسی علل مختلف بروز تپش قلب و ارائه راهکارهای درمانی مؤثر برای آن است. در این نوشتار، به تشریح مفهوم تپش قلب می‌پردازیم و سپس عوامل متعددی که می‌توانند منجر به این حالت شوند را مورد بحث قرار می‌دهیم.

پالپیتیشن چیست؟

تپش قلب که در اصطلاح پزشکی به آن پالپیتیشن (Palpitation) گفته می‌شود، حالتی است که در آن فرد احساس می‌کند قلبش با سرعت غیرعادی یا نامنظم می‌زند. این حس می‌تواند شامل ضربان‌های سریع، قوی یا نامنظم باشد و در ناحیه قفسه سینه، گلو یا گردن احساس شود. تپش قلب می‌تواند ناشی از استرس، ورزش، دارو، یا بیماری‌های قلبی باشد و برخی اوقات هیچ دلیل خاصی برای آن یافت نمی‌شود. برای بسیاری از افراد، تپش قلب یک حادثه گذرا و بی‌خطر است؛ با این حال، در صورت تداوم یا تکرار آن، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود.

انواع مختلف تپش قلب و تفاوت‌های آن‌ها

تپش قلب را می‌توان بر اساس علل و خصوصیات آن به چندین دسته تقسیم کرد. اولین نوع، اختلال تپش قلب با آریتمی‌ (Arrhythmias) است که در آن ضربان قلب نامنظم می‌شود. آریتمی‌ها خود شامل چندین نوع مختلف می‌شوند، از جمله فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation) که ضربان‌های سریع و غیرمنظم دهلیزی است، یا تاکی‌کاردی (Tachycardia) که به ضربان سریع قلب اشاره دارد.

نوع دیگر تپش قلب ممکن است ناشی از عوامل روان‌شناختی مانند اضطراب یا استرس باشد. در این حالت، تپش قلب بیشتر یک پاسخ فیزیولوژیک به شرایط عاطفی فرد است و معمولا با روش‌های مدیریت استرس قابل‌کنترل است.
همچنین، تپش قلب می‌تواند به دلیل تغییرات هورمونی، مصرف محرک‌ها مانند کافئین، الکل، یا داروهای خاص، فعالیت بدنی شدید، یا کمبود مواد مغذی مانند پتاسیم و منیزیم رخ دهد. در برخی موارد، تپش قلب تنها علامت یک بیماری قلبی جدی‌تر است و باید به دقت توسط متخصص قلب بررسی شود.

در نهایت، تشخیص دقیق نوع تپش قلب و علت آن از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا درمان موثر تپش قلب به شناخت صحیح نوع و علت آن بستگی دارد. برای این منظور، پزشک ممکن است از روش‌های تشخیصی مانند نوار قلب (ECG)، هولتر مانیتورینگ، آزمایش‌های استرس، و یا سایر تست‌های تخصصی استفاده کند.

علت تپش قلب

تپش قلب احساس ضربان سریع، قوی یا نامنظم قلب است که گاهی اوقات ناشی از استرس، ورزش یا بیماری‌های خاص است. متوجه شدن عوامل موثر بر آن می‌تواند کمک‌کننده باشد تا افراد در موقعیت‌های مختلف از سلامت قلب خود محافظت کنند.

عوامل فیزیولوژیکی

عوامل فیزیولوژیکی می‌توانند شامل مسائلی همچون فعالیت بدنی، کم‌خوابی، کمبود مایعات بدن و تغییرات هورمونی باشند. به عنوان مثال، در زمان ورزش یا فعالیت‌های سنگین بدنی، قلب برای تامین اکسیژن و مواد مغذی بیشتر به عضلات، سریع‌تر می‌زند. همچنین در دوران بارداری، تغییرات هورمونی باعث افزایش حجم خون و در نتیجه افزایش ضربان قلب می‌شوند.

تاثیر استرس و اضطراب

استرس و اضطراب نیز می‌توانند موجب تحریک سیستم عصبی مرکزی‌شده‌ و باعث تپش قلب شوند. هنگامی که فردی دچار حالت استرس یا اضطراب می‌شود، بدن هورمون‌هایی مثل آدرنالین را آزاد می‌کند که می‌تواند سرعت و قدرت ضربان قلب را افزایش دهد. در برخی موارد، مدیریت استرس و یادگیری تکنیک‌های آرام‌سازی می‌تواند به کاهش ضربان قلب کمک کند.

تاثیرات داروها و مواد محرک

مصرف برخی داروها و مواد محرک نظیر کافئین، نیکوتین و حتی برخی داروهای سرماخوردگی و آلرژی می‌تواند منجر به تپش قلب شود. داروهایی که حاوی محرک‌ها هستند ممکن است سیستم عصبی سمپاتیک را فعال کنند که این امر به نوبه خود سرعت ضربان قلب را بالا می‌برد. مهم است که افراد در مورد عوارض جانبی داروهایی که مصرف می‌کنند با پزشک خود مشورت کنند.

علت تپش قلب در زنان

تپش قلب یا احساس ضربان سریع یا نامنظم قلب، یک تجربه رایج است که بسیاری از زنان در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. دلایل متعددی برای تپش قلب در زنان وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:

• تغییرات هورمونی: نوسانات هورمونی در دوران قاعدگی، بارداری، یائسگی و مصرف داروهای هورمونی.
• استرس و اضطراب: استرس و اضطراب باعث افزایش ضربان قلب و ایجاد احساس تپش می‌شوند.
• کم‌خونی: کمبود آهن و کاهش گلبول‌های قرمز خون می‌تواند منجر به تپش شود.
• کمبود آب بدن: کمبود آب می‌تواند باعث غلیظ شدن خون و افزایش ضربان قلب شود.
• مصرف کافئین، نیکوتین و الکل: این مواد محرک هستند و می‌توانند ضربان قلب را افزایش دهند.
• بیماری‌های قلبی: برخی بیماری‌های قلبی مانند آریتمی، بیماری عروق کرونر و نارسایی قلبی می‌توانند باعث تپش شوند.
• بیماری‌های تیروئید: پرکاری تیروئید می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب شود.
• داروها: برخی داروها مانند داروهای آسم، داروهای تیروئید و محرک‌ها.

بررسی تخصصی و تشخیص علت تپش قلب

تپش قلب حس غیرطبیعی ضربان قلب است که ممکن است سریع، کند یا نامنظم باشد. بررسی تخصصی تپش قلب شامل تاریخچه پزشکی بیمار، معاینه فیزیکی و انجام آزمایشات مختلف برای یافتن علت اصلی است. تشخیص دقیق علل تپش برای انتخاب روش درمانی مناسب حیاتی است.

نقش اکوکاردیوگرافی در تشخیص

اکوکاردیوگرافی (Echocardiography) یک روش تصویربرداری غیر تهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی (اولتراسوند) ساختار و عمل‌کرد قلب را نمایش می‌دهد. این روش می‌تواند نقایص ساختاری قلب، مسائل مربوط به دریچه‌های قلبی و دیگر عواملی که ممکن است منجر به تپش قلب شوند را شناسایی کند. اکوکاردیوگرافی یک ابزار مهم در تشخیص بیماری‌های قلبی و تعیین درمان مناسب است.

آزمایشات مرتبط دیگر

علاوه بر اکوکاردیوگرافی، آزمایش‌های دیگری نیز برای تشخیص علل تپش وجود دارد. این آزمایش‌ها شامل آنژیوگرافی قلب، الکتروکاردیوگرام (ECG)، هولتر مانیتورینگ (Holter Monitoring)، آزمایش‌های خون برای بررسی عمل‌کرد تیروئید و میزان الکترولیت‌ها، و آزمون‌های استرس است. هر یک از این آزمایش‌ها می‌تواند اطلاعات مهمی را در مورد سلامت قلب و عمل‌کرد آن ارائه دهد و به پزشک کمک کند تا درمان مناسبی را تجویز نماید.

درمان تپش قلب

تپش قلب که با احساس ضربان‌های نامنظم یا شدید قلب همراه است، می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد. برای مدیریت این حالت، درمان‌های متفاوتی وجود دارد که به دو دسته کلی دارویی و غیر دارویی تقسیم می‌شوند.

رویکردهای دارویی

داروهای مختلفی برای کنترل تپش قلب به کار می‌روند. بتا بلاکرها (Beta Blockers) اغلب برای کاهش فرکانس ضربان قلب و کمک به آرامش عضله قلب تجویز می‌شوند. داروهای ضد آریتمی (Antiarrhythmic drugs) نیز برای تنظیم ضربان قلب بکار گرفته می‌شوند. کانال بلوکرهای کلسیم (Calcium Channel Blockers) یکی دیگر از دسته داروهایی هستند که می‌توانند در کنترل تپش موثر باشند. البته مهم است که قبل از مصرف هر دارویی، با پزشک مشورت شود تا از تداخلات دارویی و عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود.

روش‌های غیر دارویی و اصلاح سبک زندگی

علاوه بر درمان‌های دارویی، اصلاحاتی در سبک زندگی و روش‌های غیر دارویی نیز می‌توانند در کاهش ضربان قلب مفید باشند. کاهش مصرف کافئین، تنباکو و الکل، کنترل استرس و اضطراب با تکنیک‌هایی مانند یوگا و مدیتیشن (Meditation)، انجام فعالیت‌های بدنی منظم و حفظ وزن سالم از جمله اقدامات موثر در این زمینه‌اند. همچنین خواب کافی و استفاده از روش‌های آرام‌سازی مانند ماساژ یا حمام‌های گرم می‌تواند به کاهش فرکانس و شدت تپش قلب کمک کند.

با توجه به اینکه تپش قلب می‌تواند ناشی از مشکلات پزشکی جدی باشد، در صورت تجربه این عارضه به صورت مکرر یا شدید، مراجعه به پزشک و انجام اقدامات تشخیصی ضروری است. پزشک می‌تواند با توجه به علت بروز تپش قلب، درمان مناسب را پیشنهاد دهد و توصیه‌های لازم را برای پیشگیری و کنترل این وضعیت ارائه دهد.

اقدامات تهاجمی در درمان تپش قلب

درمان تپش قلب می‌تواند از روش‌های دارویی گرفته تا اقدامات تهاجمی متغیر باشد. گاهی اوقات، برای رفع برخی مشکلات ساختاری قلب که باعث تپش قلب می‌شوند، نیاز به انجام روش‌های جراحی خاصی است. در این میان، دو روش تهاجمی مهم که برای درمان تپش قلب مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبارتند از بستن سوراخ بین دهلیزی و بازکردن تنگی دریچه میترال.

بستن سوراخ بین دهلیزی

سوراخ بین دهلیزی (ASD) یک نقص مادرزادی است که در آن یک سوراخ غیرطبیعی بین دو حجره بالایی قلب وجود دارد. این شرایط می‌تواند منجر به جریان خون غیرطبیعی در قلب‌شده‌ و باعث تپش شود. درمان این اختلال اغلب از طریق یک روش تهاجمی به نام بستن سوراخ بین دهلیزی انجام می‌شود. این روش می‌تواند به صورت جراحی باز قلب یا استفاده از تکنیک‌های کم تهاجم‌تر مانند کاتتریزاسیون انجام شود. بستن سوراخ به کاهش خطر سکته و ایجاد ثبات در فشار خون کمک کرده و بهبود عمل‌کرد قلب را به دنبال دارد.

بازکردن تنگی دریچه میترال (PTMC)

تنگی دریچه میترال، که به عنوان استنوز میترال نیز شناخته می‌شود، وقتی رخ می‌دهد که دریچه‌ای که بین دهلیز چپ و بطن چپ قلب قرار دارد، تنگ شود و جلوی جریان طبیعی خون را بگیرد. این مشکل می‌تواند منجر به تپش قلب و دیگر نشانه‌های ناراحتی قلبی شود. یکی از روش‌های درمانی برای این مشکل، روش بازکردن تنگی دریچه میترال یا پرکوتانئوس ترانسمیترال کمیسوروتومی (PTMC) است. در PTMC، یک بالون کوچک از طریق کاتتر وارد دریچه میترال‌شده‌ و سپس باد می‌شود تا فضای بین برگه‌های دریچه را باز کند. این روش می‌تواند منجر به بهبود عمل‌کرد قلب و کاهش علائم ناشی از تنگی دریچه شود.

چگونه تپش قلب را پایین بیاوریم؟

تپش قلب که گاهی با ضربان نامنظم قلب همراه است، می‌تواند ناشی از مسائل مختلفی باشد. از عوامل محیطی گرفته تا مسائل روحی و روانی، همگی می‌توانند بر ریتم طبیعی قلب تاثیر بگذارند. برای کنترل و مدیریت این حالت، راهکارهای مختلفی وجود دارد که شامل تغییرات در سبک زندگی، مدیریت استرس و فعالیت بدنی می‌باشند.

توصیه‌های تغذیه‌ای

تغذیه مناسب نقش مهمی در سلامت قلب دارد. مصرف غذاهایی که سرشار از امگا ۳ هستند، مانند ماهی‌های چرب، و کاهش مصرف چربی‌های اشباع‌شده‌ و ترانس که در فرآورده‌های گوشتی و لبنیات پرچرب وجود دارند، توصیه می‌شود. همچنین، کاهش نمک و مواد قندی در رژیم غذایی و افزایش مصرف سبزیجات و میوه‌ها برای تقویت قلب و عروق ضروری است. مصرف کافئین و الکل را نیز باید به حداقل رساند تا از تپش قلب پیشگیری کرد.

فعالیت بدنی و تاثیر آن بر سلامت قلب

ورزش منظم یکی از بهترین روش‌ها برای تقویت قلب و پیشگیری از تپش‌های نامنظم آن است. فعالیت‌های هوازی مانند پیاده‌روی، دویدن، شنا کردن و دوچرخه‌سواری برای بهبود گردش خون و کاهش فشار خون بسیار موثر هستند. توصیه می‌شود که هفته‌ای حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط انجام شود. این کار نه تنها برای قلب مفید است بلکه به کاهش استرس نیز کمک می‌کند.

مدیریت استرس و تاثیرات روانی

استرس و اضطراب می‌توانند به‌طور مستقیم بر قلب تاثیر بگذارند و باعث تپش قلب شوند. روش‌های مدیریت استرس مانند تمرینات تنفس عمیق، یوگا، مدیتیشن و مشاوره روانشناسی می‌توانند در کاهش تنش‌های روحی و عاطفی موثر باشند. همچنین، ایجاد تغییرات مثبت در محل کار و خانه و داشتن فعالیت‌هایی که احساس خوشایند و آرامش‌بخشی ایجاد می‌کنند، می‌تواند به بهبود سلامت قلب و کاهش تپش‌های ناخواسته کمک کند.

نتیجه گیری

در پایان این مقاله، به خوبی دریافتیم که تپش قلب، که با اصطلاح پزشکی پالپیتیشن شناخته می‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از وضعیت‌های مختلف جسمانی و روانی باشد. از عوامل استرس‌زا گرفته تا بیماری‌های قلبی، همگی می‌توانند در بروز این حالت دخالت داشته باشند. با این حال، مهم است که بدانیم در بسیاری از موارد با روش‌های درمانی مناسب، از جمله مدیریت استرس و تکنیک‌های آرام‌سازی، مصرف داروهایی چون بلوکرهای کانال کلسیم و حتی اقدامات تهاجمی مانند جراحی‌های قلب، می‌توان تپش قلب را کنترل و مدیریت کرد.

علاوه بر این، فعالیت بدنی منظم و ورزش به عنوان یکی از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از ناهنجاری‌های قلبی مطرح است که به تقویت عضله قلب و حفظ ضربان طبیعی آن کمک می‌کند. در نهایت، توجه به سیگنال‌های بدن و مراجعه به متخصص قلب تهران صورت مواجهه با تپش قلب نامنظم، می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری نماید و سلامت قلبی-عروقی ما را تضمین کند.

دکتر محمد علی محرابی

دکتر محمدعلی محرابی، در سال ۸۹ با نمره اول در دانشگاه شهید بهشتی در رشته قلب و عروق شروع به تحصیل کرده و دوره فلوشیپ فوق تخصصی آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی را نیز در دانشگاه شهید بهشتی به اتمام رساندند.