تنگی عروق گردن یک وضعیت پزشکی است که ناشی از تجمع و رسوب پلاک های چربی در شریان های کاروتید واقع در ناحیه گردن می باشد. این مشکل با نام های تنگی شریان کاروتید یا بیماری کاروتید نیز شناخته می شود. در صورت عدم درمان مناسب و به موقع، این وضعیت می تواند منجر به بروز سکته مغزی شود.
تنگی شریان کاروتید زمانی اتفاق می افتد که پلاک های چربی در طول زمان در داخل شریان های اصلی گردن که خون را به مغز می رسانند، تجمع می کنند. این پلاک ها باعث کاهش قطر و گرفتگی این شریان ها می شوند و در نتیجه جریان خون به مغز مختل می گردد. این وضعیت با بروز سکته مغزی همراه خواهد بود؛ زیرا بخشی از مغز به دلیل کمبود خون و اکسیژن، دچار آسیب و مرگ سلول ها می شود.
عوامل به وجود آورنده تنگی عروق گردن
عوامل متعددی وجود دارند که می توانند خطر ابتلا به تنگی عروق گردن را افزایش دهند. یکی از مهمترین این عوامل، مصرف سیگار و سایر مواد دخانی است. مصرف دخانیات باعث تسریع روند تجمع پلاک های چربی در عروق خونی شده و زمینه را برای تنگی شریان های کاروتید فراهم می کند. افراد سیگاری در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند.
اضافه وزن و چاقی نیز از عوامل موثر در افزایش خطر تنگی عروق گردن هستند. چربی های اضافی بدن، به خصوص در ناحیه شکم، باعث افزایش سطوح کلسترول و تری گلیسیرید خون می شوند که زمینه ساز تشکیل پلاک های چربی در عروق گردن هستند.
عدم فعالیت و تحرک کافی نیز یکی دیگر از عوامل خطرساز محسوب می شود. سبک زندگی کم تحرک و پشت میز نشینی، می تواند منجر به افزایش چربی خون و تشدید تجمع پلاک ها در عروق گردن شود.
فشار خون بالا نیز به طور مستقیم بر روی سلامت عروق خونی تاثیر منفی دارد و خطر تشکیل پلاک ها را افزایش می دهد. بنابراین ابتلا به پرفشاری خون نیز یک عامل خطر مهم برای تنگی عروق گردن محسوب می شود.
علاوه بر این، افزایش سطوح کلسترول خون، به خصوص کلسترول بد (LDL)، نقش مهمی در تجمع پلاک های چربی در عروق ایفا می کند و زمینه ساز ایجاد تنگی عروق گردن است. همچنین، افراد مبتلا به دیابت نیز به دلیل تاثیر این بیماری بر روی عملکرد عروق خونی و افزایش خطر ایجاد پلاک های چربی، در معرض خطر بیشتری برای تنگی عروق گردن قرار دارند.
در نهایت، با افزایش سن نیز خطر تجمع پلاک های چربی و تنگی عروق گردن افزایش می یابد. به همین دلیل، افراد مسن تر باید توجه بیشتری به سلامت عروق گردن خود داشته باشند.
عوارض لخته خون در رگ گردن
برخی از عوارض شایع و خطرناک لخته خون در رگ گردن عبارتند از:
سکته مغزی
لخته خون در رگ گردن می تواند جریان خون به مغز را مسدود کند و باعث ایجاد سکته مغزی شود. این وضعیت می تواند منجر به فلج شدن بعضی از ماهیچه های سر و صورت، اختلال در صحبت کردن، سردرد و سایر علائم شود.
کاهش جریان خون به مغز
حتی اگر لخته باعث انسداد کامل رگ نشود، می تواند جریان خون به بخش هایی از مغز را کاهش دهد و باعث ایجاد علائمی مانند سرگیجه، اختلال بینایی و تغییر در هوشیاری شود.
حمله ایسکمیک گذرا (TIA)
این نوع حمله موقتی است و می تواند پیش درآمدی بر سکته مغزی باشد. علائم حمله ایسکمیک مانند سکته مغزی هستند؛ اما سریع برطرف می شوند.
درد و تورم در ناحیه گردن
لخته خون می تواند باعث التهاب و درد ناحیه گردن شود.
اختلال در بلع و تنفس
لخته خون در رگ گردن می تواند فشار زیادی بر نای و مری وارد کند و باعث اختلال در بلع و تنفس شود. در صورت بروز هر یک از این علائم، فرد باید فورا به پزشک مراجعه کند تا درمان مناسب انجام شود و از عوارض جدی تر پیشگیری شود.
روش های درمانی برای گرفتگی عروق گردن کدامند؟
درمان گرفتگی عروق گردن، بر اساس شدت و وسعت گرفتگی عروق صورت می گیرد. در موارد خفیف، تغییر سبک زندگی و رعایت اصول پیشگیری می تواند در بهبود وضعیت موجود موثر باشد. فشار خون بالا به عنوان یکی از عوامل به وجود آورنده تنگی عروق گردن شناخته می شود و به همین دلیل، درمان فشار خون می تواند بهترین راه حل باشد. کاهش وزن، ترک سیگار، ورزش منظم و کنترل فشار خون و دیابت از جمله مواردی هستند که در جلوگیری از تنگی عروق گردن نقش دارند. داروهای ضد پلاکتی مانند آسپرین یا کلوپیدوگرل نیز برای کاهش خطر سکته مغزی تجویز می شوند.
در موارد متوسط تا شدید، ممکن است نیاز به اقدامات درمانی و جراحی باشد. یکی از این اقدامات، آنژیوپلاستی و استنت گذاری است که با استفاده از کاتتر و گذاشتن استنت، گرفتگی عروق را باز می کند. در موارد پیشرفته تر، آنژیوپلاستی و استنت انجام می شود. این روش خطر سکته مغزی را کاهش می دهد. در برخی موارد، کاشت یک دستگاه ضربان ساز کاروتید نیز ممکن است لازم باشد. این دستگاه از طریق تحریک الکتریکی، جریان خون را در شریان کاروتید افزایش می دهد. در مجموع، انتخاب روش درمانی مناسب، بر اساس شرایط بالینی بیمار و درجه گرفتگی عروق صورت می گیرد تا بتوان خطر سکته مغزی را به حداقل رساند.
سخن پایانی
با افزایش سن، خطر ابتلا به تنگی شریان کاروتید افزایش می یابد. این بیماری می تواند خطرناک باشد؛ اما می توان از بروز آن پیشگیری کرد یا در صورت ابتلا، آن را به موقع درمان نمود. مهمترین کاری که افراد می توانند برای پیشگیری از این بیماری و عوارض آن انجام دهند، داشتن یک سبک زندگی سالم است. ورزش کردن منظم، خوردن غذاهای سالم و ترک سیگار از جمله عادات سالمی هستند که باید در اولویت زندگی افراد قرار گیرند. این اقدامات می توانند خطر ابتلا به تنگی عروق گردن را به طور قابل توجهی کاهش دهند.
در صورت ابتلا به این بیماری، تشخیص سریع و درمان به موقع آن امری حیاتی است. درمان سریع تنگی عروق گردن می تواند از وقوع سکته مغزی جلوگیری کند. در موارد نیاز به درمان جراحی، نتایج روش هایی مانند جراحی آنژیوپلاستی یا استنت گذاری معمولا مناسب خواهد بود.
دکتر محمدعلی محرابی به عنوان بهترین متخصص قلب تهران در سال ۱۳۸۹ از دانشگاه شهید بهشتی در رشته قلب و عروق فارغ التحصیل شده است. ایشان دوره فلوشیپ فوق تخصصی آنژیوگرافی قلب و آنژیوپلاستی را در همان دانشگاه تکمیل کرده اند. در حال حاضر، دکتر محرابی در بیمارستان های فرهیختگان و محب مهر تهران مشغول به انجام روش های آنژیوگرافی، آنژیوپلاستی و اکوکاردیوگرافی است.
دکتر محمدعلی محرابی، در سال ۸۹ با نمره اول در دانشگاه شهید بهشتی در رشته قلب و عروق شروع به تحصیل کرده و دوره فلوشیپ فوق تخصصی آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی را نیز در دانشگاه شهید بهشتی به اتمام رساندند.
