در دوران بارداری، سلامت مادر و جنین از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این دوران، علاوه بر وجود جنین و نیازهای طبیعی او در بدن مادر، وارد آمدن کمترین آسیب به مادر و حفظ سلامت او برای ادامه زندگی نیز بسیار حائز اهمیت است. عدم توجه به سلامت مادر و جنین، می تواند خطرات جبران ناپذیری را برای آن ها به دنبال داشته باشد. بنابراین توجه به مشکلات و بیماری های رایج در این دوران بسیار مهم و ضروری است و از مواردی محسوب می شود که هر مادر و پدری باید پیش از تصمیم به فرزندآوری، درخصوص آن اطلاعات کافی دریافت کنند.
فشار خون زن باردار به عنوان یکی از اصلی ترین مشکلات در این دوران مطرح است که پیش آگاهی های زیادی نیاز دارد. اگر باردار هستید و درمان فشار خون و کنترل آن برای شما یک چالش بزرگ است، این مطلب را تا پایان مطالعه نمایید.
فشار خون بالا در بارداری چند است ؟
فشار خون بارداری یک مشکل جدی در دوران بارداری است که می تواند سلامت مادر و جنین را به شدت تهدید کند. به طور کلی، فشار خون در خانم های باردار نسبت به خانم های غیر باردار، کمی بیشتر است؛ اما اگر از حد مشخصی بیشتر باشد، نشان دهنده فشار خون بارداری است. با این حال، این مشکل به راحتی قابل کنترل است و با انجام اقدامات پیشگیرانه می توان از خطرات آن جلوگیری نمود.
فشار خون بارداری معمولا علائم خاصی ندارد و تشخیص آن نیازمند اندازه گیری فشار خون در طول دوران بارداری است. به طور کلی، اگر فشار خون مادر باردار بیش از 140/90 میلی متر جیوه باشد، باید به احتمال ابتلای وی به فشار خون بارداری توجه داشت. مطلوب ترین محدوده فشار خون در بارداری بین 120/80 تا 140/90 میلی متر جیوه است.
افزایش فشار خون معمولا از هفته 20 بارداری به بعد اهمیت بیشتری پیدا می کند؛ زیرا می تواند ناشی از مسمومیت های رایج دوران بارداری باشد. اما بالا بودن فشار خون قبل از هفته 20 می تواند به دلایل دیگری مانند سابقه فشار خون بالا در مادر قبل از بارداری باشد که در این صورت رویکرد درمانی متفاوت خواهد بود.
نکته مهم دیگر این است که نرمال بودن فشار خون مادر ارتباط مستقیمی با تغذیه مناسب جنین از طریق بند ناف دارد. به همین دلیل، کنترل و مدیریت مناسب فشار خون در طول بارداری برای سلامت مادر و جنین بسیار مهم است.
فشار خون نرمال در بارداری
فشار خون طبیعی در دوره بارداری باید بین 120/80 تا 140/90 میلی متر جیوه باشد. اگر فشار خون مادر باردار در بیش از دو بار معاینه، بیشتر از 140/90 باشد، احتمال ابتلا به فشار خون بارداری وجود دارد و باید بررسی بیشتری انجام شود. در نتیجه، محدوده فشار خون طبیعی در دوره بارداری را می توان بین 120/80 تا 140/90 میلی متر جیوه در نظر گرفت.
این محدوده فشار خون در شرایط طبیعی بارداری است. اگر مشکلات دیگری مانند پره اکلامپسی یا دیابت بارداری وجود داشته باشد، ممکن است این محدوده متفاوت بوده و نیاز به نظارت و مراقبت ویژه تری وجود داشته باشد.
عوارض ناشی از فشار خون بارداری
فشار خون بارداری به دو نوع اصلی تقسیم می شود: نوع اول و نوع دوم. نوع اول که شامل افزایش موقت فشار خون در بارداری است، عموما عوارض چندانی به دنبال ندارد. در این نوع، ممکن است مادر دچار تورم، بی حالی و احساس تنگی نفس شود؛ اما این علائم چندان نگران کننده نیستند.
اما نوع دوم که مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی نامیده می شود، بسیار خطرناک بوده و عوارض شدیدی را ممکن است به دنبال داشته باشد. در صورت عدم کنترل و درمان به موقع این نوع فشار خون، احتمال بروز پره اکلامپسی افزایش می یابد.
پره اکلامپسی می تواند منجر به تحریک زایمان شود؛ به این معنی که زایمان زودرس اتفاق افتد یا پزشکان مجبور به انجام سزارین قبل از ۳۷ هفتگی شوند. یکی دیگر از خطرات این بیماری، توقف رشد جنین است که به صورت شدید باعث کند شدن رشد جنین می شود.
قطع زودرس جفت که با خونریزی شدید همراه است نیز یکی دیگر از عواقب خطرناک مسمومیت بارداری محسوب می شود. همچنین سندرم هلپ که نوعی نارسایی کبدی است، می تواند به دنبال پره اکلامپسی رخ دهد. این سندرم با افزایش آنزیم های کبدی و کاهش پلاکت خون همراه بوده و برای مادر و جنین بسیار خطرناک است.
درمان فشار خون در دوران بارداری
بهترین راه برای مدیریت فشار خون در دوران بارداری، کنترل مداوم فشار خون و پیشگیری از افزایش آن است. اگر فشار خون در محدوده طبیعی یا نزدیک به طبیعی کنترل شود، می توان از عوارض خطرناک آن جلوگیری کرد و سلامت مادر و جنین را در دوران بارداری تضمین نمود. کنترل و پیشگیری لازم در فشار خون بارداری شامل موارد زیر است:
- مراجعات مکرر به پزشک برای معاینه و نظارت مداوم
- آزمایش های ادرار منظم و در فواصل کوتاه برای بررسی پروتئین خون
- انجام سونوگرافی های مکرر برای بررسی رشد جنین
- پیگیری و بررسی حرکات جنین از سوی مادر
علاوه بر این ها، توجه به نکات زیر و رعایت آن ها نیز می تواند در جلوگیری از بالا رفتن فشار خون در دوران بارداری موثر باشد:
- کاهش وزن و چاقی قبل از بارداری با استفاده از رژیم غذایی و ورزش
- حفظ فعالیت های سبک روزانه در طول بارداری و پرهیز از بی تحرکی
- رعایت رژیم غذایی مناسب در بارداری شامل غذاهای سبک، کم نمک و کم چرب، استفاده از غذاهای خانگی، سبزی و میوه تازه
- مشورت با متخصص تغذیه برای داشتن برنامه غذایی مناسب در صورت ریسک بالای ابتلا به فشار خون بارداری
- کنترل استرس و اضطراب با استفاده از تمرینات آرام بخش مثل یوگا
- ترک سیگار و الکل
از آنجایی که مصرف داروها در دوران بارداری می تواند عوارض زیادی برای جنین داشته باشد، پزشکان تا حد ممکن از تجویز دارو خودداری می کنند. در صورت شدت یافتن فشار خون، ممکن است از برخی داروهای خاص استفاده شود. البته طیف داروهای مجاز در درمان فشار خون بارداری محدود هستند.
جمع بندی
در مجموع، فشار خون دوران بارداری جزو ریسک فاکتورهای مهم به حساب می آید که پایش دقیق آن می تواند به سلامت قلب مادر و رشد طبیعی جنین منجر شود. انجام برخی اقدامات و روش های پیشگیری، می توانند در حفظ فشار خون در محدوده نرمال نقش داشته باشند؛ اما مراجعه به پزشک و بررسی های دوره ای می تواند بهترین راه تشخیص به حساب آید. در هر صورت، اگر می خواهید وضعیت سلامت قلب و فشار خون خود را در دوران بارداری بررسی کنید، می توانید به بهترین متخصص قلب تهران یعنی دکتر محمدعلی محرابی مراجعه نمایید.
دکتر محمدعلی محرابی، در سال ۸۹ با نمره اول در دانشگاه شهید بهشتی در رشته قلب و عروق شروع به تحصیل کرده و دوره فلوشیپ فوق تخصصی آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی را نیز در دانشگاه شهید بهشتی به اتمام رساندند.
