فشار خون به نیرویی گفته می شود که خون برای انتقال از قلب به سراسر بدن روی دیواره های شریان ها وارد می کند. این فشار دارای دو مولفه است که شامل فشار سیستولیک و فشار دیاستولیک می شود. فشار نرمال در بزرگسالان حدود 120/80 میلی متر جیوه است. این عدد به صورت فشار سیستولیک/فشار دیاستولیک گزارش می شود. بالا رفتن این مقدار، می تواند با بروز مشکلاتی مانند سکته قلبی همراه باشد. به همین دلیل، تشخیص سریع و اقدام به درمان فشار خون از اهمیت بالایی برخوردار است.
برای اندازهگیری فشار خون، از دستگاه فشارسنج یا دستگاه های دیجیتال استفاده می شود. که در ادامه به نحوه کار با آن ها می پردازیم.
نحوه گرفتن فشار خون با دستگاه دیجیتال
امروزه فشارسنج دیجیتالی به عنوان پیشرفته ترین دستگاه اندازهگیری فشار خون شناخته می شود که در دو مدل دیجیتالی مچی و دیجیتالی بازویی در بازار در دسترس است. از نظر دقت، فشارسنج های بازویی گزینه بهتری هستند؛ زیرا این دستگاه ها از سنسور فشار الکتریکی استفاده می کنند که امکان نمایش دقیق فشار خون را فراهم می آورند.
این دستگاه ها همانند مدل های قبلی، کاف بادی دارند که به راحتی دور بازو بسته می شود. فشارسنج دیجیتالی برای استفاده در منزل، گزینه بهتری است؛ زیرا کار با آن آسان بوده و نوسانات شریان ها به طور خودکار ارزیابی و اندازهگیری می شوند. اما به منظور جلوگیری از خطا در خواندن فشار خون، پیشنهاد می شود که گاهی اوقات از دستگاه فشارسنج جیوه ای نیز استفاده شود. اما نحوه کار با این فشارسنج چگونه است؟
اندازه گیری فشار خون با دستگاه دیجیتال یک فرآیند ساده و سریع است که به راحتی می توان آن را در خانه انجام داد. این دستگاه ها به طور خودکار فشار سیستولیک (فشار بالا)، فشار دیاستولیک (فشار پایین) و ضربان قلب را اندازه گیری کرده و نمایش می دهند.
قبل از شروع، باید دستگاه را آماده کنید که برای این کار، ابتدا مطمئن شوید باتری دستگاه شارژ است و دستگاه به درستی کار می کند. سپس دستگاه را روی سطحی مسطح و ثابت قرار دهید. انجام این اندازه گیری در محیطی آرام و بدون سر و صدا بسیار مهم است تا نتایج دقیق باشند.
قبل از شروع، لباس های محکم و فشرده را از بازوی خود خارج کنید تا نوار بازوبند بتواند به خوبی روی بازوی شما قرار گیرد. نوار بازوبند دستگاه را دور بازوی بالا قرار دهید؛ به گونه ای که حدود 2.5 سانتی متر بالاتر از آرنج باشد. نوار را به آرامی دور بازو بپیچید تا شل نباشد؛ اما خیلی سفت هم نشود. لوله هوا را نیز در کنار بازو قرار دهید، بدون اینکه آن را خم کنید.
حال دکمه “شروع” یا “start” را بر روی دستگاه فشار خون فشار دهید. دستگاه به طور اتوماتیک شروع به پمپ کردن هوا و باد کردن نوار بازوبند می کند. هنگامی که نوار بازوبند به فشار مناسب برسد، دستگاه به طور خودکار شروع به خارج کردن هوا از نوار می کند. در طول این فرآیند، ممکن است دستگاه، فشار خون را در صفحه نمایش نشان دهد.
پس از اتمام اندازه گیری، دستگاه مقادیر فشار سیستولیک، فشار دیاستولیک و ضربان قلب را به طور دیجیتال نمایش می دهد. این نتایج را یادداشت کرده و با پزشک خود در میان بگذارید تا آگاهی کاملی در مورد چه فشار خونی باعث سکته میشود داشته باشید. همچنین سعی کنید اندازه گیری را در همان زمان هر روز انجام دهید تا الگوی فشار خون خود را بهتر بشناسید. اگر در حین کار با این فشارسنج، درد یا ناراحتی احساس کردید، ادامه کار را متوقف کنید.
فرمول محاسبه فشار خون
فشار متوسط شریانی (Mean Arterial Pressure – MAP) یکی از مهم ترین پارامترهای فیزیولوژیک در بدن انسان است که نقش کلیدی در تامین برون ده قلبی و تامین خون به اندام های مختلف بدن دارد. این پارامتر بر خلاف فشار خون سیستولی و فشار خون دیاستولی، نمایانگر فشار متوسط خون در طول یک چرخه کامل قلبی است. فرمول محاسبه فشار متوسط شریانی به صورت زیر است:
MAP = (1/3 × SBP) + (2/3 × DBP)
این فرمول بر اساس دو فرض کلی طراحی شده است:
- در یک چرخه کامل قلبی، حدود یک سوم زمان در فاز سیستول (انقباض بطن‌ها) و دو سوم زمان در فاز دیاستول (شل شدن بطن ها) سپری می شود.
- فشار خون در طول فاز دیاستول، پایین تر از فشار خون در طول فاز سیستول است.
بنابراین، فشار متوسط شریانی ترکیبی از فشار خون سیستولی و دیاستولی است که با در نظر گرفتن نسبت زمان های سیستول و دیاستول محاسبه می شود. این فرمول زمانی که ضربان قلب حدود 60 ضربه در دقیقه باشد، کاربرد دارد.
خطاهای رایج در اندازه گیری فشار خون
عوامل مختلفی می توانند بر نتایج اندازه گیری فشار خون تاثیر بگذارند و باعث ایجاد خطا شوند. شناخت این عوامل و رعایت اصول صحیح اندازه گیری، می تواند کمک شایانی به افزایش دقت و صحت نتایج حاصل از انجام این تست نماید.
یکی از مهم ترین عوامل موثر بر فشار خون، فعالیت بدنی است. ورزش و فعالیت های بدنی موجب افزایش موقت فشار خون می شوند. به همین دلیل، توصیه می شود که فرد قبل از انجام این تست، حداقل 5 تا 10 دقیقه استراحت کند تا این تاثیر موقت از بین برود. همچنین، مصرف کافئین نیز باعث افزایش موقت فشار خون می گردد و افراد باید حداقل 30 دقیقه پس از مصرف کافئین، فشار خود را اندازه گیری کنند.
عامل دیگری که می تواند در انجام این تست ها تاثیرگذار باشد، وضعیت عاطفی فرد است. استرس، اضطراب و هیجانات شدید می توانند باعث افزایش موقتی فشار خون شوند. از این رو، اندازه گیری فشار خون در شرایطی که فرد دچار استرس یا هیجان شدید است، ممکن است نتایج نادرستی را به دنبال داشته باشد.
برای کاهش خطاهای احتمالی در اندازه گیری فشار خون، توصیه می شود که فرد چندین بار در یک جلسه، فشار خود را اندازه گیری کند و میانگین این چند مورد به عنوان نتیجه ثبت شود. همچنین، استفاده از دستگاه های معتبر و تایید شده، آموزش صحیح تکنیک اندازه گیری به فرد و ثبت دقیق زمان، محل و شرایط اندازه گیری نیز می تواند به افزایش صحت و اعتبار نتایج کمک کند.
جمع بندی
به طور کلی، اندازه گیری فشار خون، می تواند تاثیر زیادی در آگاهی فرد از وضعیت داشته باشد. با در نظر گرفتن این نتایج، می توان در زمان مناسب، اقدام به درمان فشار خون نمود. اگر شما هم با خطرات احتمالی ناشی از بیماری های قلبی و مشکلات فشار خون دست و پنجه نرم می کنید و به دنبال بهترین متخصص قلب تهران هستید، می توانید از خدمات کلینیک قلب و عروق دکتر محمدعلی محرابی بهره مند شوید.
دکتر محمدعلی محرابی، در سال ۸۹ با نمره اول در دانشگاه شهید بهشتی در رشته قلب و عروق شروع به تحصیل کرده و دوره فلوشیپ فوق تخصصی آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی را نیز در دانشگاه شهید بهشتی به اتمام رساندند.
