تست ورزش یک روش تشخیصی پزشکی است که برای ارزیابی عملکرد و سلامت قلب در شرایط استرس زا استفاده می شود. در این تست، فرد در حالی که بر روی دستگاه تردمیل یا دوچرخه ثابت در حال فعالیت فیزیکی است، تحت نظارت پزشک و تجهیزات مانیتورینگ قرار می گیرد. این تست به عنوان یکی از تست های مورد نیاز برای آمادگی قبل از آنژیوگرافی قلب به حساب می آید.
تست ورزش چیست و چه موقع گرفته می شود؟
تست ورزش یا استرس، همان نوار قلب EXERCISE ECG می باشد که در هنگام ورزش و فعالیت بدنی گرفته می شود تا توان قلب در هنگام ورزش و فعالیت، سنجیده شود. این تست به طور معمول روی تردمیل از شخص گرفته می شود. در هنگام تست ورزش از بیمار درخواست می شود تا روی تردمیل راه برود. فشار خون و ضربان او از طریق ECG کنترل می شود. کم کم به شیب و سرعت تردمیل افزوده می شود. تا جایی این کار پیش می رود که تنگی نفس یا درد قفسه سینه و ناراحتی خاصی پیش آید. اگر پیش نیاید، می توان نتیجه گرفت که مشکل خاصی وجود ندارد و یا مشکل جزئی است.
ممکن است در برخی از موارد، تست ورزش با دوچرخه انجام شود. برای این کار از بیمار درخواست می شود تا سریع تر رکاب بزند.
تست ورزش توسط پزشک متخصص قلب و عروق در موارد زیر تجویز می شود:
- برای تعیین میزان تاثیر درمان های دریافتی برای بیماری قلبی
- اگر شخص دارای ضربان قلب نامنظم باشد.
- اگر شخص دچار علائمی مثل درد قفسه سینه یا تنگی نفس باشد که احتمالاً نشانه بیماری قلبی هستند.
- برای تعیین برنامه ورزشی ایمن برای بیماران در حال بهبود بعد از جراحی قلب
چه زمانی تست ورزش لازم است؟
این تست به پزشک اجازه می دهد تا بتواند پاسخ قلب را در شرایطی شبیه به استرس ها و فعالیت های روزمره بررسی کند. پارامترهایی مانند ضربان قلب، فشار خون، تغییرات در نوار قلب و میزان اکسیژن رسانی به بافت ها در طول این تمرین مانیتور می شوند. این اطلاعات به پزشک کمک می کنند تا وضعیت سلامت و عملکرد قلب را در شرایط مختلف ارزیابی کرده و تشخیص دهد. این تست می تواند به شناسایی مشکلات قلبی، نارسایی های عملکردی و مسائل مرتبط با گردش خون کمک کند.
اقدامات قبل از انجام تست ورزش
بهتر است برای انجام دادن تست ورزش، اقداماتی را از قبل انجام دهید تا در درست بودن نتیجه ی آن، شک و شبه ای ایجاد نشود. در طول روز و پش از انجام تست ورزش از خوردن موادی که کافئین دارند، پرهیز کنید. نوشیدن چای و قهوه و خوردن شکلات و هر آنچه که کافئین دارد، نتیجه ی تست را غیر واقعی نشان خواهد داد. پیش از انجام تست ورزش اصلا از سیگار و دخانیات و قلیون استفاده نکنید. نوشیدن الکل را حتما کنار گذاشته و اگر از داروی خاصی استفاده می کنید، باید پزشک خود را آگاه کنید که اگر برای تست ورزش خطری ایجاد می کند، اصلا نخورید.
نحوه انجام تست ورزش
زمانی که فرد، علائم اولیه مربوط به بیماری های قلب را از خود نشان دهد، پزشک فرآیند تست ورزش را توصیه می کند. روند انجام این تست به این صورت است که ابتدا الکترودهای دستگاه الکتروکاردیوگرام (EKG) را بر روی بدن بیمار قرار می دهند. این الکترودها به دستگاه EKG متصل می شوند تا بتوانند فعالیت الکتریکی قلب را در طول انجام تمرین ثبت کنند. همچنین فشار خون و ضربان قلب بیمار نیز در طی آزمایش اندازه گیری می شوند.
پس از آمادهسازی اولیه، بیمار روی تردمیل قرار می گیرد و به آرامی شروع به راه رفتن می کند. در طول انجام آزمایش، سرعت و شیب تردمیل به تدریج افزایش می یابد تا بیمار به سطح فعالیت فیزیکی استرس زایی برسد. این افزایش تدریجی فعالیت به پزشک کمک می کند تا بتواند پاسخ قلب و سیستم قلبی-عروقی را در شرایط استرس ارزیابی کند.
در حین انجام تست، پزشک بررسی می کند که آیا بیمار علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا ضعف را گزارش می کند. یا خیر همچنین، پزشک به نوار قلب بیمار و چگونگی پاسخ قلب به این فعالیت فیزیکی دقت خواهد کرد.
اطلاعات به دست آمده از این تست به پزشک کمک می کنند تا بتواند عملکرد قلب را در شرایط استرس ارزیابی کند. اگر قلب بیمار به درستی به افزایش فعالیت فیزیکی پاسخ ندهد یا اگر پزشک در نوار قلب تغییرات غیر طبیعی مشاهده کند، ممکن است نشانه ای از بیماری قلبی باشد که نیاز به بررسی و درمان بیشتر دارد.
تست ورزش قلب چقدر طول می کشد؟
قلب انسان در طول زمانی که شخص در حالت عادی و بدون فعالیت است، پمپاژ معمولی دارد. اما زمانی که بدن شروع به فعالیت می کند، قلب شخص نیز پمپاژ بیشتری انجام می دهد معمولا چیزی در حدود 15 دقیقه طول می کشد تا قلب عمل پمپاژ سریع انجام دهد. در طول این مدت اگر مشکلی در قلب وجود داشته باشد، کم کم در ECG خود را نشان می دهد.
در کل برای تست ورزش با احتساب ویزیت و معاینه و انجام تست، حدود 2 ساعت زمان نیاز است.
نمونه جواب تست ورزش
فرض کنید فردی 45 ساله به دلیل مشکلات قلبی به پزشک مراجعه کرده است. پزشک تصمیم می گیرد تا تست ورزش را برای او انجام دهد. در طول انجام تست ورزش، نتایج زیر به دست آمده اند:
- نوار قلب: در ابتدای تست، نوار قلب بیمار طبیعی بود. اما در حین افزایش شدت تمرین، پزشک تغییراتی در موج ST نوار قلب او مشاهده کرد که نشان دهنده کاهش جریان خون به عضله قلب است.
- فشارخون: در حالت استراحت، فشار خون فرد بیمار 135/85 میلی متر جیوه بود. با افزایش شدت فعالیت، فشار خون او به 180/95 میلی متر جیوه رسید که افزایش بیش از حد طبیعی است.
- ضربان قلب: در حالت استراحت، ضربان قلب بیمار 72 ضربه در دقیقه بود. در اوج فعالیت، ضربان قلب او به 150 ضربه در دقیقه رسید که بیشتر از محدوده طبیعی بود.
- علائم بالینی: در طول انجام تست، بیمار شروع به احساس درد و فشار در قفسه سینه کرد که نشان دهنده ایسکمی (کاهش جریان خون) عضله قلب است.
بر اساس این نتایج، پزشک متوجه می شود که بیمار دچار بیماری عروق کرونر قلب است. به عبارت دیگر، رگ های منتقلکننده خون به عضله قلب دچار تنگی و گرفتگی شده اند. پزشک پس از این تست، برای انجام سایر آزمایش های تشخیصی و تعیین درمان مناسب برای بیمار برنامه ریزی خواه کرد. این یک نمونه جواب تفصیلی تست ورزش است که به پزشک کمک می کند تا بتواند وضعیت قلبی بیمار را به خوبی ارزیابی نماید.
عوارض تست ورزش
تست ورزش قلب بهطور کلی یک روش ایمن است و در بیشتر بیماران بدون مشکل انجام میشود؛ اما مثل هر روش پزشکی، میتواند عوارض احتمالی هم داشته باشد، بهویژه در افرادی که بیماری قلبی جدی دارند.
| موضوع | توضیح |
|---|---|
| علائم خفیف | خستگی، تنگی نفس، سرگیجه، درد خفیف قفسه سینه. |
| عوارض کمتر شایع | نامنظمی ضربان قلب، بالا یا پایین رفتن غیرعادی فشار خون. |
| عوارض نادر و جدی | حمله قلبی، آریتمی شدید، غش کردن. |
نحوه تفسیر نتایج تست ورزش قلب
در طول تست ورزش، پزشک به دنبال الگوهای طبیعی یا غیرطبیعی در نوار قلب بیمار می گردد که می توانند شامل تغییرات در ریتم قلب، هدایت الکتریکی، تغییرات قطعه ST و غیره باشند. وجود هرگونه تغییر غیرطبیعی در نوار قلب می تواند نشانه ای از بیماری قلبی باشد. همچنین، پزشک به دنبال الگوهای طبیعی افزایش و کاهش ضربان قلب در طول انجام تست خواهد بود. عدم افزایش کافی ضربان قلب یا کاهش نامتناسب آن می تواند نشان دهنده اختلال در عملکرد قلب باشد.
در طول تست ورزش، فشار خون نیز باید به طور طبیعی افزایش یابد و بر اساس آن، پزشک به دنبال الگوهای طبیعی تغییرات فشار خون می گردد. عدم افزایش کافی فشار خون یا کاهش نامتناسب آن می تواند اختلال عملکرد قلب را نشان دهد.
علاوه بر این ها، پزشک در طول تست به دنبال علامت یا نشانه هایی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس، سرگیجه و غیره است. وجود چنین علائمی نیز می توانند احتمال وجود برخی بیماری های خاص قلبی را بالا ببرند. پس از بررسی این موارد، پزشک می تواند نتیجه گیری های لازم را انجام دهد. این نتیجه گیری شامل یکی از این موارد خواهد بود:
نتیجه منفی (عادی)
همه موارد در محدوده طبیعی هستند و شواهدی از بیماری قلبی وجود ندارد.
نتیجه مثبت (غیرعادی)
وجود تغییرات غیرطبیعی که نشان دهنده ابتلا به بیماری قلبی است.
نتیجه غیرقابل تفسیر (نامشخص)
عدم وجود اطلاعات کافی برای تشخیص که به دلیل مشکلات در انجام آزمایش یا تجهیزات خواهد بود.
در صورت نامشخص بودن تست ورزش چه باید کرد؟
اگر نتیجه تست ورزش قلب غیر قابل تفسیر باشد؛ یعنی پزشک نتواند بر اساس آن به نتیجه گیری قطعی درمورد وجود یا عدم وجود بیماری قلبی برسد، احتمالا به روش های تکمیلی دیگری متوسل خواهد شد. این روش ها شامل آنژیوگرافی قلب برای مشاهده مستقیم عروق کرونر، بیوپسی قلب برای آزمایش بافت قلب، ام آر آی قلب برای بررسی دقیق ساختار و عملکرد قلب، الکتروکاردیوگرافی برای ثبت امواج الکتریکی، سی تی اسکن قلب برای ارزیابی میزان آسیب به عروق کرونر و تست استرس هسته ای برای بررسی جریان خون به عضله قلب می باشند.پزشک با در نظر گرفتن شرایط بیمار و نتایج سایر آزمایش ها، از این روش های تکمیلی استفاده می کند تا بتواند به تشخیص قطعی برسد. 
اکو بهتر است یا تست ورزش؟
بسیاری از افراد می خواهند بدانند که تست ورزش یا استرس بهتر است یا اکوکاردیوگرافی. باید گفت برای دانستن اکو بهتر است یا تست ورزش مطالعه مقاله مربوطه توصیه میگردد.
سوالات متداول
تست ورزش قلب برای چه کسانی لازم است؟
برای افرادی که دچار درد قفسه سینه، تنگی نفس، سرگیجه در فعالیت هستند یا پزشک به بیماری عروق کرونر مشکوک است. همچنین برای بررسی وضعیت بیمار بعد از درمان قلبی هم استفاده میشود.
تست ورزش چطور انجام میشود؟
بیمار روی دستگاه تردمیل یا دوچرخه ثابت راه میرود و در همین زمان نوار قلب (ECG)، فشار خون و علائم بالینی او ثبت میشود. شدت فعالیت بهتدریج افزایش پیدا میکند.
آیا تست ورزش دردناک است؟
خیر. این تست شامل فعالیت بدنی کنترلشده است و دردناک نیست. تنها ممکن است فرد احساس خستگی یا تنگی نفس کند.
اگر تست ورزش مثبت شود یعنی چه؟
یعنی احتمال وجود بیماری عروق کرونر وجود دارد و پزشک ممکن است بررسیهای دقیقتر مثل اکو استرس یا آنژیوگرافی را توصیه کند.
آیا افراد سالم هم میتوانند تست ورزش بدهند؟
بله. برخی افراد برای چکاپ و اطمینان از سلامت قلب یا برای ارزیابی آمادگی ورزشی این تست را انجام میدهند.
دکتر محمدعلی محرابی، در سال ۸۹ با نمره اول در دانشگاه شهید بهشتی در رشته قلب و عروق شروع به تحصیل کرده و دوره فلوشیپ فوق تخصصی آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی را نیز در دانشگاه شهید بهشتی به اتمام رساندند.
