آنژیوگرافی از طریق شریان مچ دست (شریان رادیال) به جای شریان کشاله ران (شریان فمورال)، مزایای متعددی دارد که باعث شده به طور فزاینده‌ای به عنوان روش ارجح در بسیاری از مراکز مورد استفاده قرار گیرد. آنژیوگرافی قلب از دست، موضوع بحث این مقاله ما می باشد، اما در ابتدا بیایید به بررسی آنژیو قلب بپردازیم.
آنژیوگرافی چیست؟
آنژیوگرافی، روشی مطمئن برای تشخیص بیماری های قلبی است. در آنژیوگرافی قلب، ماده کنتراست اشعه ایکس، به واسطه کاتتر به بدن تزریق می شود. با ورود نوک کاتتر که یک لوله بلند و منعطف است؛ به داخل شریان کرونر اصلی، تشخیص بیماری های قلبی راحت تر می شود.
نحوه انجام آنژیوگرافی قلب از دست
آنژیوگرافی قلب از دست، که یک روشی تستی راحت و اصلی برای تشخیص گرفتگی رگهای قلب است؛ خیلی راحت انجام می شود. نحوه انجام آنژیو از دست بدین صورت است که فرد بیمار باید در اتاق جراحی بستری شود. سپس قسمت موردنظر از دست را به واسطه یک داروی موضعی بی حس می کنند. بی حسی باعث می شود که شما در طول عمل هیچ دردی احساس نکنید.
بعد از بی حسی عمل رگ گیری از بیمار توسط آنژیوکت انجام می گیرد؛ سپس یک لوله باریک و نازک و منعطف به نام کاتتر را وارد رگ خونی می کنند. با قرار گیری این لوله باریک در جای اصلی، مقداری کنتراست از آن خارج می شود. کنتراست که نوعی رنگ حساس به اشعه ایکس است؛ از درون رگ های خونی عبور کرده و به قلب می رسد و وضعیت آن را نمایان می کند. توجه داشته باشید که در طول عمل آنژیو، وضعیت قلب شما از طریق صفحه مانیتور به طور واضح نمایان است.
مراقبت بعد از آنژیوگرافی از دست
اگر چه عمل آنژیو راحت و سرپایی است؛ اما فرد بیمار باید نسبت به مراقبت های بعد از انجام این عمل، آگاه باشد. رعایت نکات مراقبتی بعد از عمل آنژیو، این امکان را به بیمار می دهد که سریع تر بهبود پیدا کند. داشتن استراحت کافی یکی از مهمترین نکات مراقبتی بعد از عمل است. بهترین حالت استراحت برای بیمار این است که در بستر باشد؛ زیرا تنها در این صورت فرد دچار خونریزی داخلی نمی شود.
بیمار نباید برای مدت زمان زیادی به حالت ایستاده قرار بگیرد. بعد از عمل، نباید به هیچ عنوان فعالیت های سنگین انجام دهید زیرا این کار باعث آسیب جدی به سلامت جسمی شما می شود. برای پاکسازی ماده کنتراست از بدن، بهتر است بعد از عمل، آب و مایعات فراوانی بنوشید. در صورت مشاهده علائم عفونت، حتما و خیلی فوری به پزشک مراجعه کنید. بعد از عمل باید به طور منظم فشار خون بیمار کنترل شود. لباس های گشاد بپوشید. حداقل تا چند روز از حمام کردن بپرهیزید. چند روز از پماد و لوسیون استفاده نکنید.
البته که نکات مراقبتی توسط پزشک به بیمار یادآوری می شود؛ ولی باید در هر صورت مواظب باشید که بهبودی پس از عمل آنژیو زودتر اعمال شود.
در رابطه با مصرف دارو نیز پزشک معالج با تشخیص خود مناسب ترین داروها را برای بیمار تجویز می کند. به خاطر اینکه مراقبت های بعد از عمل آنژیو، بر عهده شخص بیمار است؛ لازم است در انجام آنها حساسیت بیشتری به خرج داده شود. از آنجایی که فرد بیمار، به دلیل مصرف دارو و بی هوشی ممکن است در انجام این مراقبت ها ناتوان باشد؛ لازم می دانیم که یک فرد همراه به او کمک کند. بعد از عمل، بیمار باید تا چند روز از مصرف مواد غذایی پرکالری خودداری کند.
انجام هر گونه فعالیت سنگین از قبیل تمرینات ورزشی، بلند کردن اجسام سنگین و… باعث تنگی نفس می شود؛ به همین خاطر نباید چنین مواردی را انجام دهید. از مصرف خودسرانه دارو پرهیز کنید. لازم است بعد از عمل به طور دائم محل زخم خود را بررسی کنید و این کار را باید تا زمان بهبودی کامل و ترمیم زخم انجام دهید.
مزایای آنژیوگرافی از دست
مهمترین مزایای آن عبارتند از:
کاهش قابل توجه خطر خونریزی: شریان رادیال در مچ دست سطحی‌تر است و استخوان زیر آن به عنوان یک تکیه‌گاه محکم عمل می‌کند. این امر کنترل خونریزی پس از خروج کاتتر را بسیار آسان‌تر می‌کند و خطر ایجاد هماتوم (تجمع خون زیر پوست) و خونریزی‌های جدی را به شدت کاهش می‌دهد. در مقابل، کنترل خونریزی از شریان فمورال در کشاله ران دشوارتر است.
راحتی بیشتر بیمار و دوره نقاهت کوتاه‌تر: پس از آنژیوگرافی از طریق دست، بیمار معمولاً میتواند بلافاصله بنشیند و خیلی زودتر (اغلب طی یکی دو ساعت) راه برود و از بیمارستان مرخص شود. اما در روش کشاله ران، بیمار باید چندین ساعت (معمولاً ۴ تا ۶ ساعت) به پشت و بدون حرکت بخوابد تا از خونریزی جلوگیری شود که میتواند بسیار ناراحت‌کننده باشد.
کاهش عوارض عروقی در محل ورود: خطر بروز عوارضی مانند فیستول شریانی-وریدی (اتصال غیرطبیعی بین شریان و ورید) یا آنوریسم کاذب (بیرون‌زدگی دیواره شریان) در محل ورود کاتتر در روش مچ دست بسیار کمتر است.
کاهش درد: معمولاً درد پس از آنژیوگرافی از طریق مچ دست کمتر از روش کشاله ران است.
ارجحیت در بیماران چاق: دسترسی به شریان فمورال در افراد بسیار چاق ممکن است دشوار باشد، در حالی که دسترسی به شریان رادیال معمولاً آسان‌تر است.
کاهش احتمالی مرگ‌ومیر و عوارض قلبی: برخی مطالعات نشان داده‌اند که در گروه‌های خاصی از بیماران، به خصوص مبتلایان به سکته قلبی حاد (STEMI)، استفاده از روش رادیال ممکن است با کاهش مرگ‌ومیر و عوارض قلبی همراه باشد، عمدتاً به دلیل کاهش خونریزی‌های شدید.
عوارض آنژیوگرافی از دست
آنژیوگرافی از دست، روشی مهم برای تصویربرداری از قلب است؛ و به واسطه انجام آن گرفتگی عروق خونی و مشکلات جریان خون به قلب تشخیص داده می شود. آنژیوگرافی ضمن کمک به تشخیص نوع بیماری قلبی، دارای یکسری از عوارض و خطرات هم می باشد؛ که در ادامه به آنها اشاره می کنیم.
قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس مهمترین خطر عمل جراحی آنژیوگرافی است. همانطور که می دانید این اشعه برای تندرستی بسیار خطرناک می باشد؛ و اغلب عوارض آنژیو از دست نیز به خاطر همین اشعه است. البته عوارض آنژیو اغلب از نوع نادر هستند و تنها در برخی از بیماران این عوارض نشان داده می شود. ممکن است در طول عمل آنژیوگرافی از دست، فرد بیمار نسبت به رنگ یا داروهای استفاده شده در طول عمل، واکنش آلرژیک نشان دهد. آریتمی قلب نیز از عوارض آنژیو است؛ که در این حالت ریتم نامنظم قلب در بیمار اتفاق می افتد.
لوله کاتتر از قسمت ساعد دست وارد بدن می شود؛ و ممکن است در قسمت موردنظر باعث ایجاد التهاب و تورم شود. البته خوب است بدانید که گاهی ممکن است قسمتی که کاتتر وارد شده است نیز دچار عفونت شود. آنژیوگرافی حتی می تواند باعث آسیب رسیدن به کلیه ها شود و در این بخش، خونریزی به وجود آورد. تورم و قرمزی و کبودی از علائم شایع آنژیو دست به شمار می روند؛ و جزو عوارض سطحی می باشند که به بزودی برطرف خواهند شد. سرگیجه هم بعد از عمل آنژیو اتفاق می افتد که با استراحت کافی و مصرف دارو برطرف می شود.
شاید در مواردی هم بیمار دچار تنگی نفس شود که در صورت شدت این حالت به پزشک مراجعه شود. باید دانست که مرگ از عوارض بسیار نادر آنژیو است مگر اینکه فرد بیمار بسیار ضعیف و مبتلا به بیماری های سخت دیگر باشد.
تفاوت آنژیو از دست چپ یا راست
به طور کلی چون آنژیو از طریق دست، راحت تر و اصولی تر می باشد؛ اغلب جراحان این روش را انتخاب می کنند. اما باید دانست که انتخاب دست چپ یا راست برای انجام آنژیو بستگی به عوامل مختلفی دارد. معمولا دست راست برای آنژیو بهتر است؛ چرا که نبض سرخرگ رادیال در دست راست قوی تر است. همچنین پیچ و خم مسیر زیر ترقوه نیز در قسمت راست بدن، کمتر است. حال اگر موارد نام برده در قسمت فوق، برای دست راست با مشکل مواجه باشد دست چپ برای آنژیو انتخاب می شود.
باید دانست که در انجام آنژیو از طریق دست راست یا چپ تفاوتی در پروسه درمان وجود ندارد؛ بلکه در صورت مشاهده تفاوت در شریان رادیال، پزشک متخصص قلب و عروق با بررسی قسمت چپ و راست بدن، تشخیص می دهد از کدام دست بیمار برای انجام این عمل استفاده کند.
نتیجه گیری
به طور خلاصه، آنژیوگرافی از طریق مچ دست روشی ایمن‌تر و راحت‌تر برای بیمار است که دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد و با عوارض کمتری در محل ورود کاتتر همراه است.
سوالات متداول
آیا انجام آنژیوگرافی از دست دردناک است؟
قبل از ورود کاتتر، ناحیه مچ دست با استفاده از بی‌حسی موضعی، بی‌حس میشود. بنابراین، در حین عمل معمولاً درد زیادی احساس نمی‌شود، اگرچه ممکن است کمی احساس فشار یا ناراحتی خفیف وجود داشته باشد.
چه کسانی کاندید مناسبی برای آنژیوگرافی از دست هستند؟
اکثر بیمارانی که نیاز به آنژیوگرافی دارند، می‌توانند این عمل را از طریق مچ دست انجام دهند. این روش به خصوص برای افراد مسن، چاق، یا کسانی که مشکلات کمر دارند و نمی‌توانند برای مدت طولانی صاف دراز بکشند، مناسب‌تر است.
دکتر محمدعلی محرابی، در سال ۸۹ با نمره اول در دانشگاه شهید بهشتی در رشته قلب و عروق شروع به تحصیل کرده و دوره فلوشیپ فوق تخصصی آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی را نیز در دانشگاه شهید بهشتی به اتمام رساندند.
