ضخیم شدن دیواره قلب یا کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM) یکی از بیماری‌های قلبی شایع است که با افزایش غیر طبیعی ضخامت عضله قلب، به ویژه در بطن‌ها، مشخص می‌شود. این بیماری میتواند تاثیرات جدی بر عملکرد قلب و کیفیت زندگی فرد داشته باشد. در این مقاله به بررسی نشانه‌ها، خطرات، روشهای درمان و جمع‌بندی کلی درباره ضخیم شدن دیواره قلب خواهیم پرداخت.
نشانه‌های ضخیم شدن دیواره قلب
علائم ضخیم شدن دیواره قلب، متنوع بوده و در برخی افراد ممکن است خفیف یا حتی بدون علامت باشد. مهم‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:
درد قفسه سینه: این درد معمولا در زمان فعالیت بدنی یا ورزش رخ می‌دهد؛ اما در برخی موارد ممکن است در حالت استراحت یا پس از غذا نیز ظاهر شود. همچنین درد قلب بعد از ورزش نیز از علائم ان میتواند باشد.
تنگی نفس: این علامت به ویژه در هنگام فعالیت‌های بدنی مشاهده می‌شود و ناشی از افزایش فشار در دهلیز چپ و ریه‌ها است.
خستگی مفرط: بسیاری از بیماران از خستگی زیاد پس از فعالیت‌های روزمره شکایت دارند.
غش یا سنکوپ: تغییرات در ریتم قلب یا واکنش‌های غیرطبیعی عروق خونی در حین ورزش میتوانند منجر به غش شوند.
تپش قلب: احساس تپش تند و تپش قلب ناگهانی در قفسه سینه که ناشی از آریتمی است.
تورم: این وضعیت میتواند در نواحی پایین بدن، مانند مچ پاها یا در رگهای گردن مشاهده شود.
نشانه‌های ضخیم شدن دیواره قلب در نوزادان
تشخیص این بیماری در نوزادان دشوارتر بوده و ممکن است شامل نشانه‌های زیر باشد:
- مشکلات تنفسی
- رشد ناکافی
- تعریق بیش ازحد
- بی‌قراری و ناراحتی هنگام تغذیه
خطرات ضخیم شدن دیواره قلب
ضخیم شدن دیواره قلب میتواند منجر به بروز عوارض جدی و خطرناک شود. مهم‌ترین خطرات عبارتند از:
فیبریلاسیون دهلیزی: فیبریلاسیون دهلیزی، یک اختلال ریتم قلبی است که به دلیل ضخیم شدن عضله قلب و تغییرات ساختاری در سلول‌های قلبی رخ می‌دهد. در این شرایط، ضربان قلب به طور نامنظم و سریع می‌شود. این وضعیت میتواند باعث کاهش کارایی قلب و اختلال در جریان خون گردد. یکی از عوارض خطرناک فیبریلاسیون دهلیزی، افزایش احتمال لخته شدن خون است که ممکن است منجر به سکته مغزی شود. بنابراین، تشخیص و درمان به‌موقع این بیماری برای پیشگیری از عوارض جدی بسیار مهم است.
انسداد جریان خون: انسداد جریان خون در بیماران مبتلا به ضخیم شدن عضله قلب یک مشکل جدی است. در این شرایط، عضله قلب ضخیم شده و مانع از خروج خون به طور موثر از قلب می‌شود. این انسداد ممکن است منجر به علائمی مانند تنگی نفس، درد قفسه سینه، سرگیجه و حتی غش گردد. این علائم نشان دهنده کاهش جریان خون به اعضای بدن هستند و میتوانند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهند. تشخیص و درمان مناسب برای مدیریت این عارضه ضروری است.
نقص دریچه میترال: اگر عضله قلب ضخیم شده باعث انسداد جریان خون خروجی از قلب شود، دریچه میترال به درستی بسته نمی‌شود. این نقص ممکن است باعث نشت خون به دهلیز چپ شود که به آن نارسایی دریچه میترال می‌گویند.
کاردیومیوپاتی متسع: در برخی افراد مبتلا به HCM، عضله قلب ضخیم با گذشت زمان ضعیف می‌شود و کارکرد طبیعی خود را از دست می‌دهد.
نارسایی قلبی: عضله ضخیم و سفت قلب ممکن است باعث کاهش توانایی قلب در پر شدن از خون شود و در نهایت منجر به نارسایی قلبی شود.
مرگ ناگهانی قلبی: معمولا نادر است، اما HCM میتواند منجر به مرگ ناگهانی قلبی شود. این اتفاق اغلب در افرادی رخ می‌دهد که حتی از وجود این بیماری مطلع نیستند.
راه درمان ضخیم شدن دیواره قلب
روشهای درمان ضخیم شدن دیواره قلب به عوامل مختلفی از جمله شدت بیماری، وجود انسداد در جریان خون و نوع آریتمی‌های قلبی بستگی دارد. درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
درمان دارویی
در صورت بروز علائم، پزشک ممکن است داروهایی نظیر مسدودکننده‌های بتا را تجویز کند که به کاهش فشار خون و بهبود انقباض قلب کمک می‌کنند. همچنین، مسدودکننده‌های کانال کلسیم میتوانند به تسهیل انقباض قلب و کاهش درد قفسه سینه یاری رسانند. برای افرادی که به آریتمی مبتلا هستند، داروهایی برای تنظیم ریتم قلب به منظور مدیریت نوسانات غیرطبیعی و همچنین رقیق‌کننده‌های خون نیز ممکن است تجویز شود.
روشهای جراحی
در مواردی که جریان خون به طور قابل توجهی مسدود شده باشد، درمان‌های جراحی زیر ممکن است مورد استفاده قرار گیرند:
- مایکتومی سپتال: در این روش جراحی، بخشی از دیواره ضخیم شده سپتوم قلب برای باز کردن مسیر خروجی خون از بطن چپ به آئورت برداشته می‌شود.
- ابلیشن سپتال الکلی: در این روش، الکل به شریان‌هایی که قسمت ضخیم شده قلب را تغذیه می‌کنند، تزریق می‌شود تا سلول‌های متورم از بین بروند.
- کاشت دفیبریلاتور کاردیوورتر: این دستگاه به طور مداوم ریتم قلب را تحت نظر دارد و در صورت تشخیص نوسانات خطرناک، به قلب شوک الکتریکی می‌زند تا ریتم طبیعی آن را بازگرداند.
روشهای خانگی و تغییر سبک زندگی
برای مدیریت این عارضه، علاوه بر درمان‌های پزشکی، تغییراتی در سبک زندگی نیز بسیار موثر هستند:
- تغذیه سالم: محدود کردن مصرف سدیم و مصرف کافی مایعات (مگر در موارد خاص) توصیه می‌شود. همجنین دانستن برای باز شدن رگهای قلب چه بخوریم از اهمیت بالایی برخوردار است.
- فعالیت بدنی منظم: تمرینات هوازی میتواند به تقویت قلب و بهبود عملکرد آن کمک کند.
- پیگیری منظم وضعیت قلب: مراجعه به متخصص قلب تهران برای نظارت بر وضعیت و پیشرفت بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است.
جمع بندی
ضخیم شدن دیواره قلب یا کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک، یک بیماری جدی است که میتواند تاثیرات عمیقی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد. شناسایی زودهنگام علائم و مراجعه به متخصص قلب تهران برای تشخیص و درمان مناسب بسیار حائز اهمیت است. با مدیریت صحیح و تغییرات در سبک زندگی، بسیاری از بیماران میتوانند زندگی سالم و فعالی داشته باشند.
سوالات متداول
آیا کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک قابل درمان است؟
بله، با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، این بیماری قابل کنترل است.
چگونه میتوان از بروز HCM جلوگیری کرد؟
علی‌رغم اینکه بسیاری از موارد ارثی هستند، مدیریت عوامل خطر مانند فشار خون بالا میتواند کمک کند.
دکتر محمدعلی محرابی، در سال ۸۹ با نمره اول در دانشگاه شهید بهشتی در رشته قلب و عروق شروع به تحصیل کرده و دوره فلوشیپ فوق تخصصی آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی را نیز در دانشگاه شهید بهشتی به اتمام رساندند.
