فیبریلاسیون دهلیزی (AF) یکی از شایع ترین اختلال تپش قلب است که می تواند عوارض جدی و بالقوه خطرناکی به همراه داشته باشد. فیبریلاسیون دهلیزی به زبان ساده به معنای تپش نامنظم و غیرطبیعی در حفره های فوقانی قلب، به نام دهلیزها است. در این حالت، دهلیزها به طور غیرمنظم و با سرعتی نامناسب می تپند که این موضوع ممکن است منجر به اختلال در پمپاژ خون و ایجاد لخته های خون شود. این اختلال به طور معمول در سنین بالا شایع تر است و کیفیت زندگی و سلامت فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.
فیبریلاسیون دهلیزی از آن جهت مهم است که می تواند به عوارض جدی مانند سکته مغزی و نارسایی قلبی منجر شود. این عوارض به دلیل عدم پمپاژ مناسب خون و تشکیل لخته در قلب ایجاد می شوند. به همین دلیل، شناخت این بیماری و عوارض آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
در این مطلب، اطلاعات جامع و مفیدی درباره فیبریلاسیون دهلیزی، علل و عوامل خطر آن، علائم، روش های تشخیص و درمان و همچنین نکات پیشگیری ارائه خواهد شد. هدف این است که خوانندگان با این اختلال آشنا شوند و در صورت بروز علائم، به درستی اقدام کنند.
فیبریلاسیون دهلیزی چیست؟
فیبریلاسیون دهلیزی یک نوع آریتمی قلبی است که در آن فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در دهلیزها به وجود می آید. این اختلال به طور ناگهانی و بدون هشدار قبلی رخ می دهد یا به صورت مکرر و دائمی نمایان می شود. به دلیل این ریتم نامنظم، خون به درستی از دهلیزها به بطن ها پمپاژ نمی شود که این امر منجر به تجمع خون و تشکیل لخته های خونی می گردد.
نحوه ایجاد فیبریلاسیون دهلیزی به اختلال در سیستم الکتریکی قلب مربوط می شود. در شرایط طبیعی، سیگنال های الکتریکی از گره سینوسی قلب شروع شده و به طور منظم به دیگر نقاط قلب منتقل می شوند. اما در فیبریلاسیون دهلیزی، این سیگنال ها به صورت غیرمنظم و سریع در دهلیزها ایجاد می شوند که منجر به تپش نامنظم قلب می گردد.
انواع فیبریلاسیون دهلیزی
فیبریلاسیون دهلیزی به چهار نوع اصلی تقسیم میشود: حملهای (Paroxysmal)، پایدار (Persistent)، پایدار طولانیمدت (Long-standing persistent) و دائمی (Permanent). نوع حملهای معمولا به صورت ناگهانی و غیرمنتظره رخ میدهد و از چند ثانیه تا کمتر از هفت روز طول می کشد. نوع پایدار ممکن است بیشتر از هفت روز و کمتر از یک سال ادامه داشته باشد و نیاز به درمان دارد تا ضربان قلب به حالت طبیعی برگردد.
فیبریلاسیون پایدار طولانی مدت، حداقل دوازده ماه ادامه مییابد و به طور معمول به درمانهای بیشتری نیاز دارد. در این حالت، بیمار با علائم مداوم مانند تپش قلب و تنگی نفس روبهرو می شود. در نهایت، نوع دائمی فیبریلاسیون دهلیزی به صورت پیوسته وجود دارد و به طور معمول نیاز به مدیریت مداوم و درمانهای خاص برای کنترل علائم و پیشگیری از عوارض دارد. انتخاب درمان مناسب بستگی به نوع و شدت فیبریلاسیون دهلیزی و وضعیت کلی سلامت بیمار دارد.
عوامل متعددی وجود دارند که احتمال ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش میدهند. سن یکی از مهمترین عوامل است؛ زیرا این اختلال در افراد مسن شایع تر است. فشار خون بالا، بیماری های قلبی، چاقی، دیابت و مصرف الکل نیز از دیگر عوامل خطر محسوب می شوند. همچنین، سابقه خانوادگی و برخی اختلالات تیروئید نیز می توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.
علائم فیبریلاسیون دهلیزی
علائم فیبریلاسیون دهلیزی در افراد مختلف متفاوت می باشند. علائم شایع شامل تپش قلب، خستگی، تنگی نفس و سرگیجه هستند. برخی افراد ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند؛ در حالی که برخی دیگر ممکن است با علائم شدیدتری مواجه شوند. علائم کمتر شایع شامل درد قفسه سینه و احساس اضطراب نیز ممکن است وجود داشته باشد.
تشخیص زودهنگام فیبریلاسیون دهلیزی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا به پیشگیری از عوارض جدی مانند سکته مغزی و نارسایی قلبی کمک می کند. با تشخیص به موقع، می توان درمان های مناسب را آغاز کرد و از بروز عوارض جدی جلوگیری کرد.
عوارض فیبریلاسیون دهلیزی
سکته مغزی یکی از مهمترین عوارض فیبریلاسیون دهلیزی است که در آن لخته خون به مغز میرسد و باعث آسیبهای دائمی می شود. نارسایی قلبی نیز ممکن است به دلیل عدم پمپاژ مناسب خون در اثر فیبریلاسیون دهلیزی ایجاد شود. سایر عوارض شامل کاهش کیفیت زندگی و مشکلات ناشی از تشکیل لختههای خون در سایر نقاط بدن نیز میباشد.
تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی
پزشک برای تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی، از روش های مختلفی استفاده میکند. نوار قلب (ECG) یکی از رایجترین روشهاست که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت میکند. همچنین، اکوکاردیوگرافی و هولتر مانیتورینگ نیز برای بررسی وضعیت قلب و تشخیص دقیقتر استفاده می شوند. تشخیص نوع و شدت فیبریلاسیون دهلیزی اهمیت زیادی دارد؛ زیرا تصمیمگیری در مورد درمان مناسب بر اساس این اطلاعات انجام میشود.
درمان فیبریلاسیون دهلیزی
درمان فیبریلاسیون دهلیزی شامل داروهای ضد انعقاد برای جلوگیری از تشکیل لخته خون و داروهای کنترل ضربان قلب می باشد. همچنین، تغییر سبک زندگی از جمله رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و کنترل فشار خون نیز بسیار موثر است. روشهای درمانی تهاجمی مانند کاردیوورژن و آبلیشن نیز در موارد خاص مورد استفاده قرار میگیرند. انتخاب روش درمانی مناسب به عوامل مختلفی از جمله شدت بیماری و وضعیت سلامت عمومی بیمار بستگی دارد.
پیشگیری از فیبریلاسیون دهلیزی
برای کاهش خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی، تغییرات در سبک زندگی بسیار موثر هستند. رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، کنترل وزن و مدیریت استرس از جمله این تغییرات هستند. همچنین، کنترل بیماری های زمینه ای مانند فشار خون بالا و دیابت و مراجعه منظم به پزشک برای چکاپ های منظم نیز ضروری است.
نتیجهگیری
آگاهی از فیبریلاسیون دهلیزی و علائم آن بسیار مهم است. در صورت بروز هرگونه علائم، توصیه میشود به پزشک متخصص قلب تهران مراجعه کنید تا تشخیص و درمان مناسب انجام شود. با رعایت نکات پیشگیری و درمان به موقع، میتوان از عوارض جدی این بیماری جلوگیری کرد. رعایت سبک زندگی سالم و کنترل بیماریهای زمینهای نیز میتواند نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی ایفا کند.
سوالات متداول
1. چه عواملی خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش میدهند؟
سن بالا، فشار خون بالا، بیماریهای قلبی، چاقی، دیابت و مصرف الکل.
2. علائم شایع فیبریلاسیون دهلیزی چیست؟
علائم شامل تپش قلب، تنگی نفس، سرگیجه، خستگی و درد قفسه سینه هستند.
دکتر محمدعلی محرابی، در سال ۸۹ با نمره اول در دانشگاه شهید بهشتی در رشته قلب و عروق شروع به تحصیل کرده و دوره فلوشیپ فوق تخصصی آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی را نیز در دانشگاه شهید بهشتی به اتمام رساندند.
